پارکینسون چه بیماری است و چه علائمی دارد؟

بیماری پارکینسون چیست و چه علائمی دارد؟

یکی از شایع ترین بیماری های تخریب اعصاب بیماری پارکینسون است. همچنین نورولوژیک فرد ابتلا به این نوع بیماری به مرور زمان برخی از توانایی های خود همچون توانایی های روحی و جسمی را از دست می دهد. البته روند این نوع بیماری پیشرونده بوده به مرور زمان حادتر می شود.

 

برخی مواقع روند این بیماری کند است و طول عمر آن به چند سال می رسد. در نهایت عملکرد فرد به طور تدریجی کاهش می دهد و در صورت وجود یک پروسه درمانی مناسب می توان فرد را به زندگی عادی برگرداند. دلیل تخریب سلول به صورت دقیق تشخیص داده نشده است. ولی طبق نظریه متخصصین در این حوزه علت بروز این بیماری را می توان عواملی ژنتیکی و محیطی را قلم داد.

 

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون (PD) یکی از بیماری های رایج مخرب اعصاب است. این بیماری به تدریج نورولوژیک فرد مبتلا را مورد هدف قرار داده و منجر به از دست دادن توانایی های جسمی و روحی در وی می شود. Parkinson Disease پس از بیماری آلزایمر در لیست رایج ترین بیماری های تخریب اعصاب قرار دارد.

 

اگر بیمار به متخصص مراجعه نکند و روش های درمانی مناسب را انجام ندهد قطعا سرعت روند این نوع بیماری افزایش یافته و علائم آن روز به روز بیشتر می شود. کل سیر بیماری PD پیشرونده بوده و به مرور زمان وضعیت نسبت به قبل حادتر می گردد.

 

---

 

پارکینسون چه بیماری است و چه علائمی دارد؟

 

روند بیماری پارکینسون

در حالت کلی روند این بیماری کند بوده تا جایی که چندین سال به طول می انجامد. ولی در صورت وجود یک روند درمانی صحیح فرد قادر به ادامه زندگی در حالت عادی است.

 

مغز به عنوان یک بخش مهم و اصلی از سیستم اعصاب از قسمت های متعدد تشکیل شده است. همچنین ساقه مغز یکی از این بخش ها بوده که در قسمت پایینی مغز قرار دارد که بصل النخاع، مغز میانی و پل مغزی را در بر می گیرد. البته منطقه ای داخل مغز موجود می باشد که حرکات بدن را تنظیم می کند و ماده جسم سیاه معروف است. همانگونه که قبلا گفته شد پارکینسون یک اختلال عصبی بوده که بر روی سلول های جسم سیاه تاثیراتی زیادی می گذارد.

 

سپس در نورون های پدید آورنده دوپامینرژیک یا دوپامین این منطقه از مغز دیگر تولید دوپامین را متوقف می نماید. بنابراین دوپامین موجود در مغز یک کاهش کلی را تجربه می کند. ناگفته نماند دوپامین مسئول تنظیم حرکات بدن است که کاهش آن باعث بروز بیماری PD می شود.

 

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون

در مرحله نخست بیماری پارکینسون احتمال دارد حالت صورت به میزان خیلی کمی از این بیماری خبر دهد. برای مثال هنگام پیاده روی دیگر دست ها تکان نمی خورند یا حرف زدن مبتلایان مبهم و آرام است. این علائم به مرور زمان و پیشرفت بیماری حادتر می شود. البته این بیماری قابل درمان نبوده و مصرف دارو به میزان قابل توجهی می تواند PD را بهبود ببخشد.

 

همچنین علائم و نشانه های این بیماری برای هر فرد کاملا متفاوت است. علائم اولیه نیز غیر قابل توجه و خفیف بوده که از این سمت بدن آغاز می گردد و به مرور هر دو سمت را درگیر می کند. در حالت کلی از علائم و نشانه این بیماری مخرب اعصاب می توان به موارد زیر اشاره کرد.

 

لرزش

لرزش بیشتر از یک اندام بدن شروع شده که معمولا انگشتان دست و خود دست را در بر می گیرد. همچنین فرد مبتلا احتمال دارد که انگشت سبابه و شست را به هم بمالد که به لرزش پیل رولینگ معروف می باشد. ناگفته نماند که این لرزش در زمان خواب نیز قابل رویت است.

 

حرکت آهسته (برادی کینزی)

این بیماری به مرور زمان حرکت فرد مبتلا را کند کرده و انجام کارهای ساده را برای وی وقت گیر و دشوار می نماید. همچنین بیمار هنگام پیاده روی و راه رفتن قدم های کوتاه تری بر می دارد و بلند شدن از روی مبل یا صندلی برای او سخت می شود.

 

این عارضه به قدری پیشرونده است که بیمار زمان راه رفتن با کشیدن پاهای خود روی زمین مسیر را طی می کند.

 

 

---

 

سفتی عضلات

سفتی عضلات در بیماری PD تمام بخش های بدن را شامل می شود. همچنین عضلات سخت دردناک بوده و دامنه حرکات را در بازه زمانی کوتاه محدود می نماید.

اختلال در قامت و تعادل

قامت فرد مبتلا به این بیماری خمیده شده یا دچار اختلال در تعادل می شود.

کاهش حالات صورت همچون اخم، لبخند یا کاهش پلک زدن

ایجاد اختلال در حرکات ظریف از جمله بستن دکمه های پیراهن یا بستن بند کفش

دشواری در یادداشت های روزانه یا کاهش سایز دست خط

عدم ایجاد تعادل و ثبات در حالت مناسب بدن، افزایش حالت زمین خوردن

صحبت کردن به صورت کند، یکنواخت و خسته کننده

تجمع بزاق در دهان و دشوار شدن پروسه بلعیدن

احساس درد و خستگی مداوم

بروز درد در کف پا

یبوست

بی اختیاری ادرار و ایجاد مشکل در مثانه

توهم

تعریق زیاد

کاهش توانایی های جنسی

کاهش حس بویایی

اختلال در خواب

اضطراب

افسردگی

درد

کاهش وزن

 

عدم کنترل انگیزه ها از جمله خرید کردن، خوردن و یا قماربازی

 

علل بیماری پارکینسون

نورون ها یا همان سلول های عصبی خاص در بیمار پارکینسون و در مغز به مرور زمان تخریب شده و از بین می روند. البته بیشتر این علائم به علت تخریب نورون هایی است که در مغز فرد یک پیام رسانی شیمیایی تحت عنوان دوپامین تولید می نمایند.

 

به محض کاهش سطح دوپامین، مغز به صورت غیرطبیعی فعالیت می کند و علائم این بیماری بروز می یابد. البته تا به امروز علائم بیماری PD ناشناخته است ولی از جمله عوامل دخیل در بروز این عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد.

 

ژنتیک

تا به امروز دلیل بروز بیماری پارکینسون و تخریب سلول ها به صورت دقیق تعیین نشده است. ولی اکثر متخصصین در این زمینه معتقدند که دلیل بروز این عارضه برخی عوامل ژنتیکی است. امروزه محققان در حال تجزیه و تحلیل مطالعاتی جهت اثبات علمی دلایل احتمالی این بیماری از جمله افزایش سن و بعضی سموم در محیط زندگی می باشند.

 

همچنین تخریب سلول های عصبی یا همان تولید کننده دوپامین یک سوال اساسی است که چه ارتباطی با بیماری مزمن پارکینسون دارد. البته در حالت کلی ترکیبی از تغییرات ژنتیکی و عوامل محیطی در بروز این بیماری دخیل هستند.در مرحله نخست در ژنوم افراد یک ژن غیر طبیعی منجر به ایجاد این بیماری می شود. ولی مستندات کافی جهت اثبات این فرضیه در دسترس نیست.

 

بیشتر مواقع درصد پایینی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون چنین عارضه ای را از اقوام درجه یک یا والدین به ارث می برند. همچنین افرادی که در سن کم به این عارضه دچار می شوند قطعا ریشه در ژنتیک داشته و بیماری را ارثی قلم می دهند.

 

البته برخی مواقع فرد علائمی مشابه بیماری PD دارد که با انجام یک سری آزمایشات تشخیص داده می شود که بیماری دیگری است. در حالت کلی عوامل ژنتیکی می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.ولی برخی از مبتلایان به این عارضه حساس تر می باشند و علائم بیشتری از خود بروز می دهند که دلیل آنها کماکان مجهول است. درنهایت انتقال ژن های معیوب از والدین به جنین می تواند فرد را به بیماری شایع پارکینسون مبتلا نماید.

 

محرک های محیطی

طبق نظریه محققان یکی دیگر از علل بروز بیماری پارکینسون می تواند عواملی محیطی از جمله آلودگی های هوای ناشی از ترافیک، سموم دفع آفات، علف کش ها در کشاورزی و عوامل صنعتی باشد.

وجود اجسام لویی

گروهی از مواد خاص داخل سلول های مغزی نشان گذارهای میکروسکوپی عارضه PD هستند که به اجسام لویی معروف می باشند. محققان اعتقاد دارند که این اجسام به عنوان سرنخ مهم در کشف دلیل بیماری شایع پارکینسون نقش مهمی ایفا می کنند.

 

سن

بزرگسالان جوان خیلی کم به این بیماری مبتلا می شوند. زیرا این عارضه بیشتر در دوران میانسالی و پیری بروز یافته و با افزایش سن خطر ابتلا به آن نیز بیشتر می شود. در حالت کلی افراد در سن ۶۰ سالگی و یا بالاتر در معرض عارضه PD قرار می گیرند.

سطح های مختلف و انواع بیماری پارکینسون

در مراحل نخست بیماری پارکینسون می توان آن را تحت درمان قرار داد و علائم آن را کنترل نمود. ولی در بیشتر مواقع به محض پیشرفت بیماری می توان نظاره گر کاهش تاثیر داروها بر بدن فرد بود.علائمی که در مراحل اولیه بیماری در فرد بروز می یابند با ناتوانی او جهت انجام فعالیت های روزمره همراه می شوند. در حالت کلی انواع مراحل بیماری PD به شرح زیر هستند.

 

مرحله ابتدایی

مرحله نخست این نوع بیماری از لرزش یک طرف بدن یا پا یا دست فرد مبتلا آغاز می شود. به محض پیشرفت بیماری PD در اکثر مواقع و نه به طور دائم، لرزش به طرف دیگر بدن انتقال می یابد. فرد بیمار در چنین حالتی خستگی مداوم، درد مفاصل و ضعف را تجربه می کند.

 

مرحله میانی

مرحله میانی احتمال دارد که بیماری پیشرفت کند و علائم حرکتی هم شدت یابد. فرد در این مرحله دچار عدم هماهنگی، ضعف، کندی و سفتی در عضلات می شود. پس با این تفاسیر بیمار در انجام کارهای روزمره از جمله اصلاح صورت، مسواک زدن و نوشتن با مشکل مواجه می گردد.

 

همچنین اختلال در دستخط شخص یکی از تغییرات رایج در مرحله میانی عارضه پارکینسون است. سپس بیمار با مشکل عدم تعادل دست و پنجه نرم می کند و هنگام پیاده روی خود را رو به جلو خم نموده و حالت قوز به خود می گیرد. ناگفته نماند که فرد مبتلا زمان پیاده روی با کشیدن پاهای خود روی زمین مسیر را طی می کند.

 

مرحله پیشرفته

مرحله پیشرفته بیماری پارکینسون با گذشت چند سال خود را به نمایش می گذارد. فرد مبتلا بعد از سال ها با علائمی از جمله انقباضات عضلات و افزایش لرزش بدن مواجه می شود. به ویژه اگر به طور کامل روند درمان سپری نگردد بیمار به ویلچر نیاز داشته و در برخی موارد باید در بیمارستان بستری شود.

 

البته افراد مبتلا که به طور صحیح داروهای خود را مصرف می نمایند به احتمال زیاد هیچگاه علائم مختص مراحل پیشرفته را تجربه نمی کنند. ولی ممکن است که دیگر علائم حرکتی دامن آنها را بگیرد.نوسانات حرکتی در برخی مراحل از این موضوع خبر می دهد که بیمار بایستی در روال درمان تغییرات دارویی را تجربه نماید. در نهایت اگر مصرف دارو بدون کنترل دقیق و توجه کافی باشد روند درمان را دشوار می کند.

 

زوال عقل یکی دیگر از علائم این بیماری در مرحله پیشرفته است. پس فرد در چنین شرایطی با گیجی و سردرگمی شبانه مواجه شده و به مرور زمان حافظه کوتاه مدت و بلند را از دست می دهد.

 

تشخیص بیماری پارکینسون

هیچگونه آزمایشی برای تشخیص این عارضه در دسترس نیست. بنابراین پزشک متخصص در حوزه بیماری های سیستم عصبی یا همان متخصص مغز و اعصاب بر مبنای تاریخچه پزشکی، معاینه عصبی، بالینی، نشانه ها و علائم بیمار می تواند این عارضه را تشخیص دهد. همچنین پزشک در برخی موارد اسکن (SPECT) یا همان توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی را تجویز می نماید.

 

البته اسکن انتقال دهنده دوپامین به تایید تشخیص کمک شایانی می کند. ولی در نهایت نشانه ها و معاینه عصبی تشخیص دقیق و صحیح را تعیین می نماید. برخی از بیماران نیازی به اسکن DAT ندارند.روش های تصویربرداری از جمله PET اسکن، سونوگرافی، MRI و CT ممکن است برای رد کردن این اختلال مورد استفاده قرار گیرند. البته به طور اختصاصی روش های تصویربرداری جهت تشخیص بیماری PD کارایی ندارند.

 

همچنین متخصص مغز و اعصاب علاوه بر معاینه، دارویی از جمله کاربی دوپا-لوودوپا را تجویز می کند. پس برای بروز اثر دارو بایستی بیمار دوز کافی از آن را مصرف کند. زیرا برای ۱-۲ روز دوزهای پایین پاسخگو نیستند. بنابراین بهبود قابل توجه با مصرف این دارو به طور معمول تشخیص پارکینسون را تایید می نماید.

 

درمان بیماری پارکینسون

درمان بیماری پارکینسون از جمله درمان های دارویی و پزشکی، طب سنتی و خانگی را در بر می گیرد. اکثر بیماران نیز با هدف کنترل علائم خود نیاز است که تحت درمان از طریق مصرف دارو قرار گیرند. زیرا داروها با اثر گذاری روی سلول های به جامانده در جسم سیاه باعث تحریک آنها می شوند و تولید دوپامین بیشتر را به دنبال دارند.

 

بنابراین داروهایی تحت عنوان لوودوپا این وظیفه را بر عهده دارند. همچنین داروهای ضد کولینرژیک بیشتر استیل کولین های ساخته شده را نیز مهار می کنند. در نتیجه این داروها منجر به برقراری تعادل مابین مواد شیمیایی داخل مغز می شوند. بنابراین متخصص با درج یک برنامه اختصاصی برای بیمار می تواند روال پارکینسون را کنترل کند.

 

زمان استفاده مکرر از داروها با هدف حفظ کیفیت زندگی به محض پیشرفت بیماری فرد در پاسخ به درمان دچار تغییر و تحول می شود که این روند همان نوسانات حرکتی است. در چنین شرایطی متخصص مغز با انجام برخی فعالیت ها روی ساختارهای عمیق مغز بیمار را تسکین می بخشد. همچنین روشی جهت دستکاری عمقی مغز (DBS) وجود دارد که به تحریک عمیق مغز معروف است.

 

البته برای فراهم نمودن نیروی الکتریکی از الکترودهای کوچک استفاده می شود تا بر روی قسمت های عمیق مغز تاثیر بگذارد. پس این فرم از تحریک به ایجاد تعادل در پیام های کنترل کمک کرده و لرزش را سرکوب می نماید.درمان های خانگی جهت بهبود روند بیماری پارکینسون می توان به تغذیه سالم و ورزش اشاره کرد. زیرا انجام یکی از ورزش ها به طور منظم می تواند به ایجاد هماهنگی و تعادل در بدن فرد مبتلا کمک نماید.

 

البته رژیم غذایی ویژه ای برای بیماران این عارضه توصیه نمی شود. ولی مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر، میوه های حاوی آنتی اکسیدان همچون اسفناج و نوشیدن آب زیاد مفید می باشد. ماساژ، یوگا و تای چی نیز جزو درمان های حمایتی برای این نوع بیماری هستند. زیرا این درمان ها برخی از علائم همچون افسردگی، درد و خستگی را کاهش می دهند. ناگفته نماند که از درمان های طب سنتی می توان به مصرف قارچ گانودرما، مغز بادام و زیتون در طول روز اشاره کرد.

 

راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری پارکینسون

در حالت کلی روش پیشگیری شناخته شده ای برای افراد مبتلا به این نوع بیماری وجود ندارد. اما طبق تحقیقات صورت گرفته در این زمینه می توان با مصرف مواد زیر تا حدودی از بروز پارکینسون جلوگیری کرد

• مصرف ماهی در طول هفته حداقل ۲ بار
• روغن های حاوی امگا ۳
• غذاهای حاوی فیبر
• انواع سبزیجات و میوه ها
• فرآورده های لبنی در حد تعادل
• گوشت قرمز

 

جراحی بیماری پارکینسون چگونه است؟

جراحی یا تحریک عمیق مغزی یکی از روش های درمان بیماری پارکینسون است. جراحان در این روش الکترود را در بخش خاصی از مغز جایگذاری می کنند. همچنین یک ژنراتور در نزدیکی استخوان ترقوه و در قفسه سینه کار گذاشته می شود که الکترود به آن اتصال می یابد.

 

سپس با ارسال ایمپالس های الکتریکی به نقاط مختلف مغز از علائم این بیماری می کاهد. پزشک به احتمال زیاد وضعیت بیمار را در صورت نیاز جهت درمان تنظیم نماید. ناگفته نماند که این نوع جراحی خطراتی همچون خونریزی، سکته و عفونت مغزی را در بر می گیرد.

 

جمع بندی

بیماری پارکینسون زیرمجموعه بیماری های عصبی مزمن بوده که در مغز با کاهش تولید دوپامین رخ می دهد. سپس با ایجاد اختلال در کنترل و حرکت عضلات، کیفیت زندگی فرد مبتلا را کاهش می دهد. البته برای کنترل علائم ناخواسته و افزایش سطح دوپامین باید دارو مصرف کرد و یا روش های درمانی دیگر از جمله طب سنتی یا خانگی را برگزید.

منبع:تالاب